تأثیر معماری بر روان انسان: بررسی چند پژوهش جالب
تأثیر معماری بر روان
گزارشی از چند پژوهش جالب درباره تأثیر معماری بر روان انسان
نویسنده: معصومه سلمانی
زمان مطالعه: ۶ دقیقه
چکیده: در این مطلب به تأثیر معماری بر روان انسان پرداخته‌ام و برای این کار چند پژوهش مهم و برجسته را گزارش کردم. در مطلب پیشرو درباره چند پژوهش انجام شده درباره تأثیر معماری بر روان انسان، اجتماع، امنیت، وقوع جرم و گروه‌های آسیب پذیر می‌خوانید. در اینجا می توانید اطلاعات بیشتری درباره این موضوع بیابید.
مقدمه
بسیاری از دانشمندان درباره تأثیر محیط بر دستگاه روان انسان و عملکرد آن سخن گفته‌اند. اما اینکه معماری چگونه بر روان ما اثر می‌گذارد هنوز موضوع مبهمی است. این مسئله را می‌توان سوالی میان دو رشته معماری و روانشناسی دانست. ما زمان‌های بسیاری از عمرمان را در میان ساختمان‌ها، شکل‌ها و فرم‌های مختلفی که خود به دست خویش ساخته‌ایم می‌گذرانیم. در شهرها که قدم می‌زنیم همواره با المان‌ها و دست ساخت‌های بشر روبرویم که به نوعی ما را تحت تأثیر قرار می‌دهند. پس وقت آن است که بپرسیم تأثیر تأثیر معماری بر روان و زندگی آدمی چیست؟
اهمیت مسئله تأثیر معماری بر روان انسان
اهمیت این موضوع را شاید بیش از همه در رشته‌ای میان رشته‌ای با نام “ روانشناسی معماری محور” ببینیم که دغدغه اصلی‌اش دقیقاً همین ربط و نسبت میان معماری و روان آدمی است. اینکه معماری چه اثراتی بر انسان، احساسات، عواطف، رفتارها و حتی نحوه فکر کردن آدمی دارد. نتایج چنین پژوهش‌هایی قطعاً راهبردهایی برای ساخت و طراحی فضاهای داخلی و خارجی ساختمان‌ها و فضاهای شهری خواهد بود.
در واقع این تحقیقات می‌تواند کمک کند خانه‌ها، محل‌های کار، دیگر ساختمان‌ها و فضاهای شهری به گونه‌ای ساخته شود تا افراد استرس، افسردگی و اضطراب کمتری را تجربه کنند و حتی از این بالاتر لذت و حس زیبا شناختی را بیشتر تجربه کنند. به علاوه می‌تواند از وقوع آسیب‌های اجتماعی مانند خرابکاری، وندالیسم و… جلوگیری کند. بنابراین این پژوهش‌ها معطوف به بهبود سلامت روان و اجتماع از طریق معماری اند و فضاها و فرصت‌های عینی را که معماری می‌تواند در آن مؤثر باشد بررسی می‌کنند.
در ادامه این مطلب به سراغ پژوهش‌هایی می‌رویم که فقط نمونه کوچکی از کارهای انجام شده‌اند که می‌توانند نشان دهنده اهمیت این موضوع برای خوانندگان باشد. در این پژوهش‌ها ساختارهای مغزی، ادراکی و حواس ما فرض گرفته شده‌اند که در مطالب آینده به آنها می‌پردازیم.
نتایج چند پژوهش درباره رابطه معماری و روان
پژوهشگران بسیاری در طول مطالعات خود نشان داده‌اند که معماری‌ای که کیفیت طراحی پایینی دارد در کنار دیگر عوامل می‌تواند سبب اضطراب، افزایش خستگی، تشدید اختلال‌های روانی و همین‌طور ایجاد عدم آسایش جسمی شود. بنا بر شواهد، البته این اثرات فوری و قابل‌رؤیت نیستند ولی پس از دوره‌ای ماهانه یا سالانه به مرور پدیدار می‌شوند. اگر این استدلال را وارونه کنیم می‌توانیم بگویم طراحی فضای بهتر و بودن در محیط معماری بهتر می‌تواند سلامت روان را افزایش دهد.
پژوهش تانجا ولمر درباره تأثیر معماری بر گروه‌های آسیب پذیر
تانجا ولمر پژوهشگری است که دریافته بیماران، سالمندان و خردسالان بیشتر از همه در پیوند با محیط اطرافشان هستند و از آن تأثیر می‌پذیرند. به همین دلیل شرایط مکانی و محیطی می‌تواند بیشتر در روحیه و روان آنها اثر بگذارد. به دیگر سخن هر چه ناامن‌ترایم میزان اثرپذیری ما از محیط بیشتر خواهد بود.
پژوهش دکتر راجر اولریچ و گروه تحقیقاتی‌اش درباره نور کافی ساختمان‌ها
دکتر راجر اولریچ و گروه تحقیقاتی‌اش نیز به این موضوع مهم دست‌یافته است که نور طبیعی می‌تواند ریتم بدن ما را ازجمله گردش خون و جریان خون را تنظیم کند. به علاوه نور طبیعی در بسیاری از محیط‌ها عملکرد بهتر و آسایش را برای انسان به همراه می‌آورد.
با اینکه این موضوع بدیهی است، وقتی بدانیم ما نزدیک به نود درصد از زمان روز را در داخل ساختمان‌ها سپری می‌کنیم که حتی معمولاً نمی‌توانند نور کافی را در طول روز برای ما تأمین نمایند شاید به چنین تحقیقاتی توجه بیشتری کنیم. نتایج توجه به این تحقیقات می‌تواند به راهبردهایی در طراحی فضاها کمک کند. به علاوه اهمیت نورپردازی را برجسته می‌کند که قطعاً در طولانی مدت کارکردهای روانی و جسمی ما را در وضعیت بهینه‌ای قرار می‌دهد.
معماری شهری و جنگ
تا اینجا بیشتر از پژوهش‌هایی سخن گفتیم که اثرات مثبت طراحی معماری شهری یا ساختمان‌ها را مورد توجه قرار داده است. اما به همین شکل معماری و فضاهای شهری می‌تواند آثار منفی نیز بر زندگی انسان‌ها داشته باشد.
برای مثال بسیاری از معماران معتقدند معماری پس از جنگ جهانی دوم که سبب ساخت خانه‌های بسیار، در زمان کم، فشرده و آپارتمانی شد که بیشتر شبیه جعبه بودند تا خانه بر روان انسان تأثیر بسیاری گذاشته است. آپارتمان‌هایی که به صورت خشنی سرد و بی روح بودند و خالی از هر نوع ویژگی زیبا شناسانه‌ای که بیشتر طبعی نامهربان و خشن را نمایان می‌ساخت و به جای تاکید بر تفاوت‌ها، یکدست کردن آدمیان را به نمایش می‌گذاشت.
معماری و ایمنی و امنیت
فضاهای معماری همچنین می‌توانند احساس امنیت و ایمنی را کمتر یا بیشتر کنند. وجود یا عدم وجود دوربین‌های مدار بسته، سیستم‌های اطفای حریق، سیستم‌های هشدار و… همه و همه مثال‌هایی هستند که نقشی اساسی در ساختمان‌ها و فضاهای شهری بازی می‌کنند و درک ما از احساس امنیت و ایمنی و حتی آرامش را تغییر می‌دهند. همچنین از منظری اجتماعی وجود چنین تجهیزاتی در ساختمان می‌تواند ظرفیت بالقوه جرم یا خرابکاری در محیط‌ها را تغییر دهد.
محیط‌هایی که این مسائل را در نظر می‌گیرند معمولاً در جهت بهبود امنیت و ایمنی گام برمی‌دارند. البته این موضوع را در نظر داشته باشید بنا به نظر دکتر دییزنبرگر این اثرات به صورت کوتاه‌مدت قابل مشاهده نیستند و حتی متوجه نشوید نبود چنین تجهیزاتی چگونه به طور نامحسوس و مزمن بر روان انسان بار اضافه وارد می‌کند.
پژوهش دنیل فریدمن محقق اجتماعی درباره معماری و وقوع جرم
دنیل فریدمن که یک محقق اجتماعی است در طی پژوهشی رابطه‌ای میان وضعیت سکونت و سلامت فردی و همین‌طور تمایل به جرم و علاقه به تحصیل یافته است. وی در طی یک پژوهش نشان داده است که وضعیت نامناسب سکونت کاملاً با عدم موفقیت تحصیلی و افزایش مسائل مربوط به سلامتی و همین‌طور تمایل به جرم همبسته است.
از این پژوهش می‌توان نتیجه گرفت که افزایش و بهبود کیفیت و حتی اندازه محل سکونت، به علاوه افزایش کیفیت منطقه سکونت ازجمله همسایگی محل سکونت اثر بسیار مثبتی در کاهش جرم پذیری و افزایش سلامت بدنی و همین‌طور امور تحصیلی دارد.
در این مطلب تلاش کردم تا درباره پژوهش‌های انجام شده در حوزه تأثیر معماری بر روان و اجتماع صحبت کنم و چند پژوهش مهم و برجسته را گزارش کنم.
80 بازدید